Fair Energy Transition for All – Osoby z „grup wrażliwych” spotkały się na Forach Sprawiedliwej Energii
W ostatnich miesiącach udało się przeprowadzić podsumowujące spotkania polegające na wymianie poglądów z osobami z tzw. grup wrażliwych, czyli osobami, które w sposób szczególny mogą zostać dotknięte zmianami wynikającymi z transformacji energetycznej. Uczestnicy spotkań mieli wyrazić swoją opinię na temat rekomendacji przygotowanych przez ekspertów oraz zastanowić się czy zalecenia odpowiadają na pytanie o to jak kształtować transformację energetyczną w UE, aby była ona sprawiedliwa również dla osób, które posiadają niewielkie środki finansowe.
Fora Sprawiedliwej Energii (FSF) odbyły się w 9 krajach (Belgii, Bułgarii, Danii, Francji, Hiszpanii, Holandii, Niemczech, Polsce i Włoszech), które biorą udział w projekcie Fair Energy Transition for All – Sprawiedliwa Transformacja Energetyczna dla Wszystkich.
Celem spotkań było zadbanie, aby zalecenia polityczne, które zostały wypracowane podczas poprzedzających Fora, spotkań ekspertów rzeczywiście wyrażały głos grupy docelowej.
W FSF wzięli udział obywatele uczestniczący w pierwszej fazie projektu podczas tzw. grup fokusowych, czyli osoby znajdujących się w trudnej sytuacji: np. osoby długotrwale bezrobotne, seniorzy dotknięci ubóstwem, młodzi ludzie bez świadectwa ukończenia szkoły czy rodzice samotnie wychowujący dzieci.
Na bazie zebranych doświadczeń uczestników i uczestniczek grup fokusowych eksperci przygotowali rekomendacje, którym teraz, podczas FSE osoby uczestniczące miały się przyjrzeć ze swojej perspektywy oceniając ich ważność i przydatność.
Sprawiedliwa transformacja energetyczna – czyli jaka?
„Myślę, że termin „sprawiedliwy” jest skomplikowane. Sprawiedliwość całkowita, zwłaszcza w takiej kwestii jak ta [sprawiedliwa transformacja energetyczna], nie istnieje. Niemożliwe jest, aby działania były naprawdę sprawiedliwe dla wszystkich.”
-Osoba uczestnicząca z Hiszpanii
Chcąc podejmować działania na rzecz sprawiedliwej transformacji energetycznej, należy najpierw zdefiniować czym jest sprawiedliwość.
Czy będzie sprawiedliwym, jeśli wszyscy obywatele bez wyjątku będą brani pod uwagę przy udzielaniu świadczeń i dotacji? Czy też tego typu wsparcie powinny otrzymywać tylko osoby potrzebujące? Czy można stworzyć rozwiązania, które będą naprawdę sprawiedliwe dla wszystkich?
Odpowiadając sobie na te pytania wielu uczestników FSF nie wierzyło wierzy, że możliwe jest stworzenie rozwiązań sprawiedliwych dla wszystkich. Ich zdaniem o sprawiedliwości należy raczej myśleć z perspektywy zbiorowej.
Z pojęciem sprawiedliwości wiąże się pytanie o grupę docelową sprawiedliwych środków transformacji energetycznej: Czy można wyróżnić „osoby wrażliwe” jako grupę, na której środki powinny się szczególnie skupić? Niektórzy uczestnicy stwierdzili, że lepiej byłoby poprawić warunki dla wszystkich, a nie tylko dla określonej grupy. Inni uczestnicy uważali, że sprawiedliwe środki powinny przynieść korzyści wszystkim – „ale silne ramiona powinny dźwigać więcej” (uczestnik z Niemiec). Na przykład modele finansowania w transporcie publicznym powinny być korzystniejsze dla wszystkich, ale powinny być powiązane z poziomem dochodów.
Uczestnicy dostrzeli jednak, że dochody to tylko jeden z elementów, „wrażliwość” na wyzwania, które niesie ze sobą transformacja energetyczna. Ogólnie rzecz biorąc, potrzeby różnią się w zależności od indywidualnych sytuacji. Dlatego wielu uczestników opowiadało się za indywidualnymi rozwiązaniami dla różnych grup, takich jak emeryci, bezrobotni, uczniowie czy studenci – zwłaszcza w kwestii transportu publicznego i mieszkalnictwa.
Część uczestników twierdziła, że lepszym rozwiązaniem byłoby poprawienie warunków wszystkim, a nie tylko określonej grupie.
Kontakt z ludźmi
„Jesteśmy zasypywani mnóstwem informacji o niewielkiej wartości. Dlatego przydałaby się jedna konkretna osoba, której zaufam, która przekaże mi rzetelną i jasną informację”
-Osoba uczestnicząca z Polski
Indywidualne i dostosowane do potrzeb podejście zostało ocenione jako ważne również na poziomie regionalnym.
Jeden z osób uczestniczących z Polski stwierdziła: „Jeśli zwrócimy uwagę na problemy ludzi w konkretnych regionach, będziemy mogli stworzyć dla nich bardziej kompleksowe rozwiązania, bardziej dopasowane do ich potrzeb. Przecież w każdym regionie te problemy są inne, ich mieszkańcy borykają się z innymi problemami.”
Podstawą takiego podejścia jest podnoszenie świadomości poprzez organizowanie bezpośrednich spotkań z mieszkańcami: Uczestnicy uznali za przydatne powołanie stałych doradców dedykowanych do spraw związanych z transformacją energetyczną – tzw. lokalnych „opiekunów energetycznych”, którzy byliby przez lokalną społeczność uważani za wiarygodnych i godnych zaufania. Tego typu doradcy mogliby kontaktować się i udzielać wsparcia, w tym także aktywnie poszukiwać osób, które mogą potrzebować pomocy. W ten sposób, odgrywaliby kluczową rolę dla dostępności i skuteczności usług.
Stanowi to ideę społeczności, która nie pozostawia nikogo samego. Jest to idea, która powracała wśród osób uczestniczących w projekcie: Społeczność – rozumiana jako wzajemna pomoc, współdzielenie i włączanie wszystkich – wyłoniła się jako potężne narzędzie zapewniające integrację i dostępność.
Nie pozostawiając nikogo w tyle
„Kiedy mówimy o ubóstwie, zawsze myślimy o skrajnościach. Ale to nie tylko to, to także konieczność podjęcia decyzji o zapłaceniu rachunku zamiast czynszu […]. Musimy zacząć myśleć także o tym”.
-Osoba uczestnicząca z Włoch
Innym ważnym czynnikiem w ocenie rozwiązań przez FSF była ich dostępność dla grup wrażliwych.
Wielu uczestników uważało, że obecne energooszczędne rozwiązania – i dotacje – są dostępne przede wszystkim dla grup lepiej sytuowanych. „Do tego dochodzi duża biurokracja” – zauważył jeden z polskich uczestników. „Ludzie, którzy są mniej poinformowani lub mniej zaradni, są obecnie całkowicie wykluczeni z tego procesu”.
Podsumowując, Fora Sprawiedliwej Energii pokazały, że ogólna metoda zastosowana w projekcie Fair Energy Transition for All zadziałała dobrze (wysłuchanie osób z grup wrażliwych, opracowaniu zaleceń dotyczących polityki w oparciu o ich wkład i uzyskaniu informacji zwrotnej od grupy docelowej na temat tych zaleceń).
Początkowo wielu uczestników wykazywało nieufność wobec działań politycznych i dostrzegało brak poczucia sprawczości, jak również własnej skuteczności. Pod koniec procesu większość uczestników miała poczucie, że ich głos został wysłuchany i potraktowany poważnie.
O projekcie
Projekt „Sprawiedliwa transformacja energetyczna dla wszystkich” (Fair Energy Transition for all) skupia się na skutkach społecznych nieuniknionej w obliczu zmian klimatycznych transformacji codziennych zachowań ludzi w Europie i na Świecie w obszarze korzystania z energii i innych zasobów naszej planety.
Celem projektu jest pomoc w opracowywaniu polityk, które nie tylko złagodzą poważne skutki zmian klimatycznych, ale także uwzględniają interesy tych, których głosy na ogół nie są reprezentowane, ani słyszane, osób wykluczonych z powodu złej sytuacji ekonomicznej, trudności na rynku pracy, choroby własnej lub bliskich lub innych niekorzystnych okoliczności społecznych lub losowych. Zabezpieczenie losu tych osób w obliczu zbliżających się zmian stanowi szczególnie istotne wyzwanie.
Strona projektu: Fair Energy Transition for All (fair-energy-transition.eu)
Wyłączna odpowiedzialność za treść spoczywa na autorze (autorach), a treść ta niekoniecznie musi odzwierciedlać stanowisko NEF lub fundacji partnerskich. NEF, fundacje partnerskie oraz partnerzy projektu nie ponoszą odpowiedzialności za wykorzystanie informacji zawartych w tych treściach.
